Hoe maak je het spreken levendig?

Prosodie:

‘Prosodie’ wat is dat precies? Prosodie is een verzamelnaam van belangrijke elementen tijdens het spreken. Het wordt gevormd door de rechterhersenhelft waarmee dit fenomeen de taal (geproduceerd door de linkerhersenhelft) begeleidt. In feite zijn het de muzikale onderdelen van de boodschap. Ze maken je betoog levendig, waardoor het prettig is om naar te luisteren. Door er mee te spelen kun je verschillende emoties laten horen en zelfs te betekenis wijzigen van hetgeen je uitspreekt. (Denk aan, ironie, sarcasme en cynisme)

De elementen van de prosodie zijn:

Volume (levert ruimtelijke dynamiek op)
Toonhoogte (intonatie)
Tempo (ritme)

De eerste twee elementen van de prosodie zijn stemelementen. Je brengt ze aan door je stem in te zetten. De laatste is een spraakelement die je voornamelijk tot stand brengt binnen je articulatie.

Door met deze elementen te werken, merk je dat ze een enorm effect op elkaar uitoefenen en hoe nauw ze samenhangen. Zowel in belemmerende zin als in stimulerende zin. Door een slappe articulatie bijvoorbeeld kan het volume en de zinsmelodie niet goed tot zijn recht komen. Andersom door met stem te werken zie je vaak dat de spraak enorm kan worden gestimuleerd. Een verbeterde articulatie heeft een positief effect op de spreekmelodie, het volume en de mimiek.  

Klemtoon:

Prosodische elementen in het spreken vindt je op microniveau terug in het fenomeen ‘klemtoon’. Een klemtoon ontstaat door het aanbrengen van een (meer of minder radicale) volume-, toon- of tempowijziging van een lettergreep. De wijziging kan één, twee of alle drie  de elementen betreffen. Dit heeft een direct gevolg voor de betekenis van de zin – de betekenis of intentie wijzigt.

In het onderstaand filmpje wordt geïllustreerd hoe belangrijk en ook hoe moeilijk (!) het is om tijdens bijvoorbeeld nieuwslezen of als sportcommentator een voorgelezen stuk spontaan te laten klinken. Hier hoor je de overbekende ingestudeerde voorleesstem. Dit komt door onvoldoende spontane prosodische elementen.

https://youtu.be/KZ1kxJz_BXM

TIP: Lees eens verschillende zinnen met verschillende prosodische kenmerken voor. Hoe meer oefening; hoe makkelijker je kunt variëren en sneller je ingestudeerde presentaties spontaan kan laten klinken.  

Delen: