Het nut van stemtraining bij paralinguïstiek (stemtaal)

Veel onderzoekers stellen dat circa 70% van alle communicatie via non-verbale signalen verloopt. De Amerikaanse psycholoog Mehrabian komt op basis van diverse onderzoeken tot de conclusie dat de interpretatie van een emotionele boodschap slechts voor 7% bepaald wordt door de letterlijke inhoud, voor 38% op stemtaal en voor maar liefst 55% op basis van non-verbale informatie, afgeleid uit onder andere lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen.

In situaties waarin verbale en non-verbale communicatie elkaar tegenspreken, hechten mensen eerder belang aan datgene wat non-verbaal wordt uitgedrukt. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het verschijnsel ‘sarcasme’, waarbij non-verbaal gedrag als intonatie en gezichtsuitdrukking de verbale inhoud van de boodschap tegenspreekt. De meeste volwassenen hebben er weinig moeite mee dergelijke sarcastische boodschappen correct te interpreteren. Meer over de achtergrond van de onderzoeken van Mehrabian verwijs ik naar zijn boek: "Silent messages".

In het kader van dit artikel wil ik me richten op de paralinguïstiek/stemtaal. 38%  

De ‘stemtaal’ omvat alle aspecten van gesproken taal en de bijbehorende geluiden met uitzondering van de woorden zelf. Ze worden verdeeld in twee categorieën:

• De ‘voice qualities’, relatief permanente eigenschappen van iemands stem en spraak en de wisselwerking daartussen.
• De ‘Vocalizations’

De ‘voicequalities’

Stemkwaliteit (klankkleur: hees – helder – dof – scherp- ‘neuzig’ – warm – kil - vol) spreektoon/toonhoogte, de geluidssterkte/volume, de intonatie, melodie of eentonigheid, dictie/articulatie, tempo/ritme, evt. dialect

Bij het spreken kunnen we met ons stemgeluid aanduiden hoe we ons voelen of laten blijken hoe een boodschap begrepen moet worden. In een gesproken zin maken we gebruik van intonatie. Door stembuiging (het verloop van de toonhoogte) en volumewijziging kan, samen met lichaamstaal, een tweede boodschap worden meegegeven.
Door een klemtoon aan te brengen kan een woord- of zinsbetekenis (impliciete betekenis) sterk worden gewijzigd.
Bijvoorbeeld: ‘Ik ben niet boos.’ en ‘Ik bén niet boos!!!’  zijn dezelfde woorden maar door een andere stemtaal kan de boodschap ervan zelfs tegenstrijdig zijn.

Stemklank is ook gebonden aan persoonskenmerken. Als we iemand horen spreken kunnen we vaak onderscheiden of:
• het een man of een vouw is
• het een jong persoon is of een ouder iemand is

De ‘vocalizations’

Zuchten, lachen, huilen, geeuwen, kreunen, hoesten, kuchen, keelschrapen, fluisteren, stiltes/pauzes, geluiden als ‘eh’s’, ‘hm’s’

eh’s, hm’s, kuchen, de keel schrapen, aarzelingen en pauzes : onze gesprekken zitten er vol van. Ook deze stiltes zijn een onderdeel van onze non-verbale communicatie. Het geeft ons de tijd om na te denken wat we moeten zeggen of doen. Door stiltes in te lassen, prikkel je de aandacht van de luisteraars. Je kan er een bepaalde passage mee accentueren of er extra gevoel mee in je boodschap leggen. Het Chinese spreekwoord: “ 此时无声胜有声” klinkt vertaald als “Stilte is luidruchtiger dan woorden”. Hiermee willen de chinezen zeggen dat stilte zo krachtig kan zijn dat dit non-verbale aspect zwaarder weegt dan de verbale boodschap.

Kortom: door bewust gebruik te maken van stemtaal, heb je meer mogelijkheden om je boodschap te sturen en invloed uit te oefenen op je toehoorder.

Delen: